Сметачыларның һөнәри бәйрәменә: ТР Дәүләт экспертизасы «Просто о сметах» ТГ-каналының баш мөхәррире Максим Горинский белән очрашты
Татарстан Республикасында «Лучшмй сметчик» дигән уникаль һөнәри конкурс үткәрелә, ул аерым атмосфера һәм катнашучыларның һөнәри күнекмәләрен бәяләүгә тирән карашы белән аерылып тора. «Просто о сметах» ТГ-каналы берничә ел дәвамында Татарстан Республикасы белән уңышлы хезмәттәшлек итә һәм конкурсның мәгълүмати партнеры булып тора.
Әлеге мәгълүмати ресурсны җитәкләүче Максим Горинский үзенең һөнәри бурычларын үтәп кенә калмый - ул смета эшен үстерүгә чын күңелдән бирелгән һәм даими рәвештә тармакның актуаль мәсьәләләрен күтәрә.
Һөнәри бәйрәм - сметачы көне алдыннан ТР Дәүләт экспертизасы укучылар өчен аерым материал әзерләде.
Блиц форматында без Максим Горинский белән смета эшенең заманча белгечләрен борчыган иң әһәмиятле темалар турында фикер алыштык.
Дәүләт планнары нигезендә, төзелештә җитештерүчәнлек 2030 елга 12-22% ка үсәргә тиеш. Әмма соңгы 10 елда җитештерүчәнлек индексы, киресенчә, 5% ка диярлек кимегән. Сәбәбе - шул исәптән кадрларныкы да. Объектларны гамәлгә ашыру бәясе һәм сроклары турыдан-туры бәйле булган һөнәрләр яшьләр өчен кызыклы түгел.
Мондый дәрәҗәдәге эксперт белән профессиональ диалог безгә тармакның актуаль мәсьәләләрен бергәләп карарга һәм мөһим һөнәри бәйрәм алдыннан тәҗрибә уртаклашырга мөмкинлек бирәчәк.
Ни чен сметачы һөнәре җәлеп итүчәнлеген югалта?
Хезмәт хакы курьерныкы кебек, ә җаваплылык — баш бухгалтерныкы кебек. Яшь сметачылар еш кына китерү өлкәсендә белгечләргә караганда азрак акча эшлиләр. Шул ук вакытта алардан нормативларны тирәнтен белү, үзгәрә торган мәгълүматлар базасы белән эшләү сәләте, исәпләүләрнең төгәллеге өчен җаваплылык таләп ителә.
Карьера перспективалары булмау. Яшьләр профессиядә «үсеш нокталарын» күрми. Тармакта алга китү механизмнары эшләми диярлек, остазлык формаль характерда, ә норматив база иртәгәге көнгә ышаныч бирмичә даими үзгәрә.
Мәгариф практикадан аерылган. Студентлар искергән методикаларны өйрәнәләр. ТИМ (мәгълүмати модельләштерү технологияләре), машинада укыла торган сметалар һәм автоматлаштырылган исәп-хисап белән эшләү еш кына югары уку йортлары курслары кысаларыннан читтә кала.
Һөнәрнең тонык әһәмияте. Максим Горинский гади, ләкин матур сөйләмле мисал китерә: «әгәр соңыннан «эчке «калькуляция» буенча төзиләр икән, бюджет объекты өчен экспертизадан смета нигә кирәк?» Смета формальлеккә әверелә, ә сметчикның хезмәте — сизелерлек һәм ихтыяҗсыз.
Нәрсәне үзгәртергә кирәк?
Мотивация ысулы буларак цифрлаштыру. Акыллы автоматлаштыру сметачыларны рутин эштән азат итәр иде. Машина норма сайларга, базаны анализларга, сметаны санарга мөмкин - тик карарны кеше кабул итә. Моның өчен кулланучыга аңлаешлы интерфейслар һәм реаль эшли торган кораллар кирәк.
Лаеклы хезмәт хакы. Сметачы һөнәре югары квалификация таләп итә - бу хезмәт хакы дәрәҗәсендә дә чагылырга тиеш. Күп белгечләр тәүлегенә 12-16 сәгать эшли.
Остазлык мәҗбүри норма буларак. 2023 елның 1 мартыннан РФ ТКда остаз хезмәте өчен түләү мөмкинлеге барлыкка килде. Бу тәҗрибәне өлкән буыннан яшь буынга тапшыру өчен реаль шанс. Тик бу әлегә - күбрәк кәгазьдә. Эш бирүчеләр өчен стимуллар һәм остазларны тану системасы кирәк.
Мәгариф реформасы. Якындагы 5-6 елда тармакка кимендә 24 000 яңа сметчик кирәк булачак. Аларны кайда әзерләргә? Нинди методикалар белән? Кем укытачак? Югары уку йортлары программаларны яңартуга, укытучылар өчен стажировкаларга, бизнес белән партнерлыкка мохтаҗ.
Мәгълүмати кампания. Һөнәрләр медиа һәм социаль челтәрләрдә алга киткән IT дан аермалы буларак, сметачылар турында фильмнар төшермиләр, интервью алмыйлар, рейтинглар булдырмыйлар. Хәтта халыкара төзелеш чемпионатыннан соң да җиңүчеләр турында видеоматериаллар юк. Без бары тик профессиянең йөзен күрсәтү мөмкинлеген югалтабыз.
Нәрсә эшләнә - һәм нәрсә җитми?
«Иң яхшы сметчик» кебек конкурслар бар, НОСТРОЙ бәя ясау өлкәсендә белгечләрнең илкүләм реестрын эшләтеп җибәрде. Бу һөнәрне тануга беренче адымнар. Әмма әлегә алар аз: яшьләр белән тулы канлы хезмәттәшлек юк, карьера үсеше һәм сертификацияләүнең реаль системасы юк.
Моннан тыш, заманча методикалар юк. 20 ел эчендә смета эшенең реформалары актуаль әсбаплар эшләнмәгән — төзүчеләр өчен дә, тикшерүчеләр өчен дә. Ә бит ансыз студентларны укыту һәм хәтта гамәлдәге белгечләрне яңадан укыту да мөмкин түгел.
Главред нәрсә тәкъдим итә?
1. Хезмәт хакын күтәрү һәм яшь белгечләр өчен ипотека һәм торак программаларын гамәлгә ашыру.
2. Төзелеш вузлары базасында цифрлы кафедралар кертү — IT аналогиясе буенча.
3. Стажировкалар һәм гарантияле эшкә урнашу өчен платформалар булдыру.
4. Укытучыларга ярдәм: квалификация күтәрү курслары, программалар әзерләүчеләр белән хезмәттәшлек, реаль проектларда катнашу.
5. Һөнәри бергәлек формалаштыру һәм аны медиа көн тәртибенә интеграцияләү.
Киләчәк - декларацияләр түгел, ә гамәлләр артында
Әгәр бүген үк реаль адымнар ясамасаң, 5-10 елдан сметачы һөнәре буенча эшләүчеләр дә калмаска мөмкин. Яшьләр сыгылмалырак һәм перспективалы өлкәләргә китә. Ә шул ук вакытта дәүләт инвестицияләренең нәтиҗәлелеге һәм һәр төзелеш объектының язмышы әлеге белгечләрнең эш сыйфатына бәйле.
P. S. Сүз уңаеннан, символик адымнар турында да онытмаска кирәк: хәзер экспертлар даирәсендә Татарстан Төзелеш министрлыгының 26 апрельне федераль дәрәҗәдә рәсми сметачы көне итеп раслау тәкъдиме карала. Бу һөнәрне тану һәм аны яшьләр арасында популярлаштыруның тагын бер коралы була алыр иде.