31 октябрь - Бөтендөнья шәһәрләр көне
Ел саен, октябрьнең соңгы көнендә Бөтендөнья шәһәрләр көнен билгеләп үтәләр. Бәйрәм Берләшкән Милләтләр Оешмасы (БМО) 2013 елда оештырылган иде. Бу көн безгә һәр гражданның тормышына шәһәр мохитенең мөһимлеге һәм аның тәэсире турында искә төшерә.
Бүгенге көндә планета халкының яртысыннан артыгы шәһәрләрдә яши, ә 2050 елга, БМО экспертлары исәпләве буенча, аларның саны 68% ка кадәр артачак. Мәсәлән, чагыштыру өчен 80 нче еллар башында шундый ук күрсәткеч нибары 2% тәшкил иткән. Белгечләр фикеренчә, ашкынып урбанизация белән бәйле процесслар үз артыннан бөтен шәһәр инфраструктурасына йөкләнеш китерә.
Төп шәһәр хезмәтләренә керү - тотрыклы урбанизация нигезенең берсе, димәк, тулаем алганда, социаль-икътисадый үсешнең нигезе булып тора. Урбанизация инклюзив җәмгыятьнең яңа формаларын үстерү өчен потенциалга ия, шул исәптән тигезлекне тәэмин итү, хезмәт күрсәтүләргә һәм яңа мөмкинлекләргә керү, кеше ресурсларын җәлеп итү һәм мобилизацияләү, бу шәһәрләрнең һәм илләрнең күптөрлелеген чагылдыра.
Россия Президенты Владимир Путин йөкләмәсе нигезендә безнең илдә торак фонды, инфраструктура, сәламәтлек саклау, мәгариф объектларын төзү, уңайлы шәһәр мохите булдыру һәм төзекләндерү буенча масштаблы проектлар гамәлгә ашырыла, төбәк, федераль әһәмияттәге мәдәни мирас объектларын саклауга аерым игътибар бирелә.
Татарстан Республикасында «Торак һәм шәһәр мохите» милли проекты кысаларында 4 федераль проект гамәлгә ашырыла: «Уңайлы шәһәр мохитен формалаштыру», «Торак», «Яшәү», «Яшәү өчен яраксыз торак фондының тотрыклы кимүен тәэмин итү», «Чиста су». Милли проект шәһәр мохитенең уңайлылыгын арттыруга юнәлдерелгән.
Татарстан Республикасы Дәүләт экспертизасы эшчәнлеге республиканың һәм аның төзелеш комплексының үсеше, татарстанлылар өчен мөһим проектларны гамәлгә ашыру белән тыгыз бәйләнгән.
«Безнең эшчәнлекнең масштаблары глобаль - төрле проект, мәсәлән, ИТ-парк, мәктәп, юл төзелеше, күпфатирлы йортларга капиталь ремонт, паркларны төзекләндерү, Татарстан бюджет акчалары бер тиен генә булса да булган мәдәни мирас объектларының ремонт-реставрация эшләре, һичшиксез, ТР Дәүләт экпертизасы аша уза. Бу елның 9 аенда без проект документациясе буенча смета бәясенең һәм проект документациясенең һәм (яисә) инженерлык эзләнүләренең нәтиҗәлелегенең дөреслеген тикшерү өлешендә 2403 бәяләмә бирдек. Без республиканың төзелеш тармагында үз әһәмиятебезне генә түгел, аның алдында җаваплылык дәрәҗәсен дә аңлыйбыз. Төп бурычлар арасында шулай ук бюджет объектларын төзегәндә оптималь проект чишелешләрен эзләү, бюджет акчаларын экономияләү, шул исәптән проект чишелешләрен оптимальләштерү хисабына», - дип шәрехләде ТР Дәүләт экспертизасы директоры Рәфәр Шакиров.
«Уңайлы шәһәр мохитен формалаштыру» проекты кысаларында 2024 елда ТР Дәүләт экпертизасы республика территориясендә 64 иҗтимагый киңлек объекты буенча документацияне карады һәм уңай бәяләмәләр бирде.
Шул ук вакытта Татарстанда республика программалары да бар, шул исәптән күпфатирлы йортларга капиталь ремонт, җәмәгать урыннарын үстерү, сәламәтлек саклауның стационар объектларын, мәгариф (мәктәпләр, мәктәпкәчә учреждениеләр) һәм спорт һәм мәдәният учреждениеләрен капиталь ремонтлау һәм төзү.
2024 елда Татарстан «Ишегалларны төзекләндерү программаларын гамәлгә ашыру буенча иң яхшы төбәк» номинациясендә уңайлы шәһәр мохите формалаштыру өлкәсендә I милли премия җиңүчесе булды. Агымдагы елда Татарстан Республикасы Дәүләт экпертизасы «Безнең ишегалды» программасы кысаларында 833 ишегалды территориясе буенча документлар караячак.