Гүзәл Загидуллина: проект документларына экспертиза үткәрү тәртибе башкарылган ММТ белэн
«Татарстан Республикасының төзелеш һәм архитектура буенча дәүләт экспертизасы һәм бәя кую идарәсе» дәүләт автоном учреждениесенең эксперт эшчәнлеген оештыру идарәсе башлыгы урынбасары Гүзәл Загидуллина мәгълүмати модельләштерү технологияләрен кулланып башкарылган проект документларын экспертизага бирү тәртибе турында сөйләде.
Соңгы елларда шәһәр төзелеше эшчәнлегенең норматив-хокукый базасы актив үзгәрүен дәвам итә, шул исәптән проект документларына экспертиза ясау өлкәсендә дә.
Шулай итеп, 2020 елның июленнән «капиталь төзелеш объектларының проект документларына экспертиза бәяләмәләренең бердәм дәүләт реестры» дәүләт мәгълүмат системасының модернизацияләнгән версиясе гамәлгә кертелде, РФ Шәһәр төзелеше кодексына мәгълүмати системалар һәм цифрлы модельләштерү төшенчәләре кертелде, мәгълүмати системаларга һәм цифрлы модельләштерүгә таләпләр билгеләнде, шулай ук технологияләр һәм системаларны куллану тәртибе билгеләнде.
Россия Федерациясе Хөкүмәтенең 05.03.20021 ел, № 331 карары нигезендә, 2022 елның 1 гыйнварыннан, әгәр бу объектка бюджет акчалары җәлеп ителгән булса, капиталь төзелеш объектының мәгълүмати моделен мәҗбүри Формалаштыру һәм алып бару беркетелгән. Шулай итеп, мәгълүмати модельләштерү барлык дәүләт заказы объектлары - федераль һәм муниципаль заказлар өчен мәҗбүри була.
Булдырылган цифрлы мәгълүмат модельләре эшли ала торган бердәм мәгълүмати мохит формалаштыру бурычы экспертиза институты өчен дә, шулай ук бөтен төзелеш комплексы һәм объектлар төзелеше заказчылары өчен дә мөһим. Шул ук вакытта нәкъ менә экспертиза хәзер төзелеш тармагын цифрлы трансформация эшендә иң зур тәҗрибәгә ия, шуңа күрә экспертиза системасы проектлаучыларга һәм төзүчеләргә максималь рәвештә ярдәм итәргә һәм ярдәм итәргә тиеш.
Үз чиратында, безнең учреждение, Татарстан Республикасында мәгълүмати модельләштерү технологияләрен гамәлгә кертүгә ярдәм итү үзәге буларак, гариза бирүчеләргә укытуны алып бара, экспертизага документлар әзерләү мәсьәләләре, ММТ-әзерлек таләпләре, объектларга, шул исәптән мәгълүмати модельләштерү технологияләрен кулланып эшләнгән объектларга экспертиза ясау тәртибе буенча консультацияләр бирә.
Шул ук вакытта мәгълүмат системаларының үсеш дәрәҗәсе буенча таләпләрнең мәҗбүри өлешен үтәү өчен кирәкле документлар составына һәм исемлегенә карата таләпләр үзгәрә. Цифрлы модельне Формалаштыру һәм алып бару кагыйдәләре РФ Хөкүмәтенең 15.09.2020 ел, №1431 карары белән расланган. Күрсәтелгән карар белән капиталь төзелеш объектының мәгълүмати моделенә кертелә һәм электрон документлар рәвешендә бирелә торган белешмәләрнең, документларның һәм материалларның составы һәм күрсәтелгән электрон документлар форматына карата таләпләр билгеләнгән. Модель төзүче, заказчы яки объектны эксплуатацияләү өчен җаваплы төзүче тарафыннан электрон форматта формалаша.
Безнең гариза бирүчеләр өчен ММТ-модельне үз эченә алган проект документларын әзерләү тәртибе буенча тәкъдимнәр эшләнгән.
Рекомендацияләр гамәлдәге законнар таләпләрен һәм мәгълүмати модельләрне бәяләүне үткәрү тәҗрибәсен исәпкә алып эшләнгән һәм безнең сайтта урнаштырылган.
«Татарстан Республикасының төзелеш һәм архитектура буенча дәүләт экспертизасы һәм бәя кую идарәсе» ДАУ проект документларына дәүләт һәм дәүләти булмаган экспертиза үткәрүне тормышка ашыра, аның составына, проект документларының стандарт пакетыннан тыш, Капиталь төзелеш объектының цифрлы мәгълүмат моделе дә керә ала.
Капиталь төзелеш объектының цифрлы мәгълүмат моделен карау эксперт бәяләве буенча консультация хезмәте кысаларында да мөмкин. Бу очракта, тапшырыла торган документлар составы һәм цифрлы мәгълүмат моделе тикшерүләре исемлеге гариза бирүче белән килештереп билгеләнә.
Цифрлы мәгълүмати модель гариза бирүче тарафыннан экспертизага электрон формада гариза бирү һәм Россия Федерациясенең гамәлдәге законнары белән билгеләнгән проект документлары комплектын бирү белән бер үк вакытта бирелә. Ifc форматындагы цифрлы мәгълүмати модельләр гариза бирүченең Шәхси кабинетында «мәгълүмати модель» махсус бүлегенә йөкләнелә.
Цифрлы мәгълүмати модельләр һәм капиталь төзелеш объекты буенча эшләнгән проект документлары бер-берсенә туры килергә, проектлана торган объект яки аның логик өлеше турында тулы картинаны күрсәтергә тиеш.
ЦИМ составы һәм тулылыгы, аның үзенчәлекләрен һәм техник документлар структурасын исәпкә алып, капиталь төзелеш объектының төре белән билгеләнә.
Структур бүлекчә - эксперт эшчәнлеген оештыру идарәсе белгечләре экспертиза үткәрүнең беренче өч көнендә " керү» тикшерүләрен башкара. Ачыкланган җитешсезлекләр указываются бу уведомлении һәм, һичшиксез, доводятся кадәр гариза бирүчегә.
«Керү» тикшерүләрен башкарганда проект документларының һәм проект моделенең туры килүе билгеләнә, алар үз эченә түбәндәгеләрне ала: цифрлы файлларның бердәм форматына, файлларның атамаларының бертөрлелегенә, санлы модельләрнең составына һәм критерийларына, барлык цифрлы модельләр өчен уртак Параметрларга, санлы модельләрдә геометриянең корректлылыгына.
Экспертиза үткәрү өчен бирелә торган ЦИМ һәр файлына «электрон имза турында» 06.04.2011 ел, №63-ФЗ Федераль закон нигезендә юридик әһәмиятен тәэмин итүгә карата таләпләр куела. ЦИМ файллары ЦИМ нормаларны эшләүдә, тикшерүдә тотуда һәм килештерүдә катнашучы затларның электрон имзалары белән имзаланырга тиеш. ЦИМ файлларына кул кую тәртибе мөрәҗәгать итүче оешманың эчке регламентлары белән билгеләнә. Файлның электрон култамгасы имзаланган файлның бер каталогында аерым файл белән сакланырга, имзаланган файлның шул ук исеме булырга тиеш, файлны имзалау датасына валидна булырга тиеш. Барлык җаваплы затларны электрон култамгалар белән тәэмин итү мөмкин булмаган очракта, Россия Төзелеш Министрлыгының 12.05.2017 ел, №783/пр боерыгы нигезендә, «капиталь төзелеш объектларын төзү, реконструкцияләү, капиталь ремонтлау смета бәясен дөрес итеп билгеләүне тикшерү һәм проект документларына һәм (яки) инженерлык эзләнүләре нәтиҗәләренә дәүләт экспертизасы үткәрү өчен тапшырыла торган электрон документлар форматына карата таләпләрне раслау турында»мәгълүмат-таныклаучы кәгазь рәсмиләштерелә.
Дәүләт экспертизасын үткәрү мөмкинлеге турында уңай карар кабул ителгән очракта, мөрәҗәгать итүче тарафыннан тапшырылган документларга карата шартнамәчел документлар әзерләү эше алып барыла.
Алга таба экспертиза үткәрү барышында махсуслаштырылган экспертизалар бүлеге эксперты мөрәҗәгать итүче тарафыннан бирелгән ЦИМ файллары нигезендә Җыелма цифрлы мәгълүмат моделен формалаштыра, аннары техник регламентларның таләпләренә туры килү-килмәүгә автоматлаштырылган тикшерүләр үткәрелә.
Уңай экспертиза бәяләмәсен әзерләгәндә һәм ЦИМ проект карарларына туры килү-килмәүгә локаль бәяләмә әзерләү гамәлгә ашырыла, анда җыелма ЦИМ, аның составы һәм тулылыгы тасвирламасы, шулай ук ЦИМ сыйфатын күтәрү буенча тәкъдимнәр тупланган.
Хәзерге вакытта гамәлдәге законнар нигезендә, документларның төп комплектыннан тыш, цифрлы мәгълүмати модельләр тәкъдим ителгән очракта, дәүләт экспертизасын үткәрү сроклары регламентланмаган. Шул ук вакытта билгеләнгән таләпләрне үтәү безнең Идарә белгечләренә техник регламентларның таләпләренә туры килү-килмәве буенча ЦИМ автоматлаштырылган рәвештә тикшерергә мөмкинлек бирә.
Цифрлы мәгълүмати модельләрдә үзара бәйләнешле, структурлаштырылган, график һәм атрибутив мәгълүматларны экспертизага тапшыру элементлар һәм объект буенча кирәкле мәгълүматны эзләү вакытын киметә, бу экспертиза үткәрүнең гомуми вакытын киметә.