Татарстан Республикасы Дәүләт экспертизасы Александр I һәйкәлен булдыру бәясен билгеләде
«Яктыгызда яктылык күрербез»
Казан император университеты девизы (1804-1917)
2024 елның 22 ноябрендә Казан Идел буе федераль университетында император Александр I бюстының тантаналы ачылышы булды. Элегерәк Татарстан Республикасы Дәүләт экспертизасы бу бюстны булдыру бәясен анализ буенча нәтиҗә ясады.
Быел Казан университеты 220 еллыгын билгеләп үтә. Император Александр I бюстын ачу Россиянең иң борынгы һәм әйдәп баручы университетларының берсе тарихына һәм үсешенә керткән өлешенең әһәмиятен ассызыклый. XIX гасыр башында идарә иткән Александр I Казан университетын формалаштыруда һәм аякка бастыруда төп роль уйный.
Тарихи мәгълүматларга караганда, аның инициативасы һәм турыдан – туры химаячелеге астында 1804 елда Идел буенда мәгариф һәм фән үзәге булырга тиешле Казан Император университеты нигезләнә. Император университет уставын раслый, аның структурасын һәм эшчәнлек юнәлешләрен билгели. Табигый фәннәрне үстерүгә аерым игътибар бирелде, бу турыдан-туры тиешле кафедралар һәм лабораторияләр булдыруда чагылыш тапты. Беренче кафедралар арасында анатомия, физиология һәм суд табиблык фәне кафедрасы һәм табигый тарих һәм ботаника кафедрасы бар иде.
Александр I университетны нигезләү турындагы декрет белән генә чикләнмәде, ә шәхсән аны тәэмин итүдә көч куйды, югары квалификацияле укытучыларны җәлеп итте, укучыларга уңайлы шартлар тудыру өчен кирәкле акча бүлеп бирүгә ярдәм итте.
Казан университетында Александр I бюстын ачу-император истәлегенә хөрмәт күрсәтү һәм әлеге мөһим уку йортын төзүдә һәм үстерүдә аның тарихи ролен тану. Бу вакыйга тарихи мирасның әһәмиятен искә төшерә.
Александр I һәйкәлен Казан дәүләт университеты ансамбле территориясендә урнаштыралар. В.и. Ульянов-Ленин урамы, Казан шәһәре, Кремль урамы, 18 йорт (1 - 6 корпус), 1837 ел, «китапханә бинасы» мәдәни мирас объекты янында урнашкан. М.п. Коринфский» адресы буенча: ТР, Казан шәһәре, Кремль ур., 18, 4 корпус, анатомия театры бинасының төньяк-көнчыгыш ягындагы яшел зонадагы скверда.
Александр I бюсты эшләнгән Мәскәү остаханәсендә билгеләп үтүләренчә, бу катлаулы эшне кулдан башкарганнар, һәр детальгә игътибар биргәннәр. Бюст коелган нәфис бронзадан коелган һәм гранит нигезле тоташ мәрмәр стелада тора, стелада император вензеле белән гравировка бар.
Бюстны булдыру процессы, фотосурәтләр ТР Дәүләт экспертизасы матбугат хезмәтенә тәкъдим ителгән: artofsculpture.ru
Материалда ачык чыганаклардан алынган тарихи мәгълүматлар файдаланылган.