ТР Дәүләт экспертизасы Чистайда ХХ гасыр башы хатын-кызлар гимназиясе бинасын реставрацияләүне хуплады
Татарстан Республикасы дәүләт экспертизасы Чистайда «хатын-кызлар гимназиясе бинасы, XX гасыр башы» төбәк (республика) әһәмиятендәге мәдәни мирас объектын ремонтлау-реставрацияләү эшләренә уңай бәяләмә бирде. Объект Нариманов ур., 65 адресы буенча урнашкан.
Хатын-кызлар гимназиясе өчен уку корпусы Модерн һәм классицизм элементлары белән эклектика стилендә эшләнгән. Бина 1912-1914 елларда Казан архитекторы Петр Абрамычев проекты буенча иҗтимагый үзидарә органнары акчасына төзелә.
Петр Абрамычев Казан сәнгать мәктәбендә укый, 1909 елда аны аттестат белән тәмамлый һәм рәссам-архитектор исемен ала. Мәктәпне тәмамлагач, анда укыта, 1912 елдан Казан губерния инженеры вазифаларын башкара. Төп эше белән бер үк вакытта 1911-1917 елларда Казан епархия архитекторы вазыйфасын башкара. 1915 елдан Кызыл Хач җәмгыятенең попечительләр советы әгъзасы була.
Петр Иванович хезмәтләре: 1910-1913 — Казан Мәрьям Ана иконасы табылган урында җир асты гыйбадәтханәсе (сакланмаган), 1916 ел-Кызыл Хач шәфкать туташлары җәмгыяте лазареты бинасы (Казан, Зур Кызыл урам, 51а), Чистайда хатын-кызлар гимназиясе бинасы (1912-1914).
Беренче бөтендөнья сугышы башланганнан бирле Чистайда хатын-кызлар гимназиясендә Ригадан күчерелгән прапорщиклар мәктәбе (Юнкер училищесы) урнашкан. Мәктәпне тәмамлаган 2478 офицер СССРның хәрби округлары командующие, Советлар Союзы Герое, данлыклы хәрби командирлар, шул исәптән Совет Армиясе командирлары булды. Прапорщиклар мәктәбеннән соң бинага башлангыч мәктәп урнашкан, ә Бөек Ватан сугышы елларында бирегә Мәскәү сәгать заводын эвакуацияләгәннәр.
Архив мәгълүматларына караганда, бина 1919 елда илдә халык мәгарифе турындагы доклад белән Надежда Крупская чыгыш ясавы белән танылган, аны күренекле дәүләт һәм партия эшлеклесе Вячеслав Молотов озата барган.
Чистайдагы хатын-кызлар гимназиясе хатын-кызлар мәгарифен үстерүдә зур роль уйный. Гимназиядә күренекле педагоглар укыткан, алар үзләренең шәхси үрнәкләре белән укучыларны фәнни һәм иҗтимагый эшчәнлектәге казанышларга рухландырган.
Бүгенге көндә гимназия үзенең тарихи кыйммәтен һәм архитектура күренешен саклап, белем бирү максатларына хезмәт итүен дәвам итә. Эчке интерьер тарихи бизәк элементларын, биек түшәмнәрне һәм зур тәрәзәләрне саклап калган.
Мәдәни мирас объектларын саклау программасын гамәлгә ашыру кысаларында хатын-кызлар гимназиясе бинасында ремонт-реставрация эшләре планлаштырылган.
Төзүче: Татарстан Республикасы Чистай муниципаль районының «2 нче Гимназия» муниципаль бюджет гомуми белем бирү учреждениесе.
Техник заказ бирүче: «Татарстан Республикасы Баш төзелеше»дәүләт бюджет учреждениесе.
Татарстан Республикасы дәүләт экспертизасы ремонт-реставрация эшләренә проект-смета документациясен карады һәм региональ әһәмияттәге мәдәни мирас объектын саклап калу эшләренең смета бәясен билгеләүнең дөреслеген раслады.
Материалда тарихи мәгълүматлар һәм ачык чыганаклардан фотокарточкалар файдаланылган.